04 sie OSTATNIE ZMIANY W PRZEPISACH PRAWA DROGOWEGO – WYBRANE ZAGADNIENIA

Ostatnie zmiany przepisów ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym – dalej zwanej: „ustawą” (tj. zmiany obowiązujące od dnia 20 maja 2021 r. oraz zmiany obowiązujące od dnia 1 czerwca 2021 r.) z założenia miały i mają na celu poprawienie bezpieczeństwa uczestników ruchu.

W związku z większą popularnością hulajnóg elektronicznych, jak również nieuregulowanym dotychczas statusem osób korzystających przykładowo z wrotek lub rolek, istotnym zabiegiem stało się uporządkowanie ruchu takich urządzeń. Nowelizacja ustawy (dokonana ustawą z dnia 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw), obowiązująca od dnia 20 maja 2021 r. wprowadziła:

Po pierwsze: definicje legalne poszczególnych urządzeń, przewidując, że:

• Hulajnoga elektryczna to pojazd napędzany elektrycznie, dwuosiowy, z kierownicą, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe (zgodnie z art. 2 pkt 47b) ustawy).

• Urządzenie transportu osobistego to pojazd napędzany elektrycznie, z wyłączeniem hulajnogi elektrycznej, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe (zgodnie z art. 2 pkt 47c ustawy). Do tej kategorii urządzeń (nazywanych w skrócie: UTO) zaliczane są przykładowo deskorolka elektryczna, elektryczne urządzenie samopoziomujące.

• Urządzenie wspomagające ruch to urządzenie lub sprzęt sportowo-rekreacyjny, przeznaczone do poruszania się osoby w pozycji stojącej, napędzane siłą mięśni (art. 2 pkt 18a ustawy). Do tej kategorii urządzeń zaliczane są przykładowo rolki, wrotki, deskorolki, hulajnogi – wszystkie napędzane siłą mięśni.

Po drugie: obowiązki jakie powinna przestrzegać osoba korzystająca z danego rodzaju urządzenia, tj. przykładowo:

1. Kierujący hulajnogą elektryczną:

• Jest obowiązany korzystać z jezdni, po której ruch pojazdów jest dozwolony z prędkością nie większą niż 30 km/h, w przypadku gdy brakuje wydzielonej drogi dla rowerów oraz pasa ruchu dla rowerów.
• Jest uprawniony aby korzystać z chodnika lub drogi dla pieszych wyjątkowo, gdy chodnik jest usytuowany wzdłuż jezdni, po której ruch pojazdów jest dozwolony z prędkością większą niż 30 km/h, i brakuje wydzielonej drogi dla rowerów oraz pasa ruchu dla rowerów.
• Zabrania się takim osobom ciągnięcia lub holowania innego pojazdu, przewożenia innej osoby, zwierzęcia lub ładunku (zgodnie z art. 33a ustawy)
• Dopuszczalna prędkość, z jaką może poruszać się taka osoba to 20 km/h  (zgodnie z art. 20 ust. 6 pkt 4 ustawy)

2. Kierujący urządzeniem transportu osobistego:

• Jest obowiązany korzystać z drogi dla rowerów, jeżeli jest ona wyznaczona dla kierunku, w którym się porusza lub zamierza skręcić, przy czym korzystając z drogi dla rowerów i pieszych, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustępować pierwszeństwa pieszemu.
• Jest uprawniony aby korzystać z chodnika lub drogi dla pieszych wyjątkowo, gdy brakuje wydzielonej drogi dla rowerów.
• Zabrania się takim osobom ciągnięcia lub holowania innego pojazdu, przewożenia innej osoby, zwierzęcia lub ładunku, czepiania się pojazdów (zgodnie z art. 33b ustawy)
• Dopuszczalna prędkość osoby korzystającej z takiego urządzenia to 20 km/h (zgodnie z art. 20 ust. 6 pkt 4 ustawy)

 

3. Osoby poruszająca się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch:

• Jest obowiązana korzystać z chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów i obowiązuje ją ruch prawostronny. Nie dotyczy to jednak strefy zamieszkania, w której osoba ta korzysta z całej szerokości drogi i ma pierwszeństwo przed pojazdem.
• Jest obowiązana poruszać się z prędkością zbliżoną do prędkości pieszego, zachować szczególną ostrożność, ustępować pierwszeństwa pieszemu oraz nie utrudniać jego ruchu.
• Jest obowiązana poruszać się z prędkością zapewniającą panowanie nad tym urządzeniem, z uwzględnieniem warunków, w jakich ruch się odbywa.
• Zabrania się poruszania się w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, przewożenia innej osoby, zwierzęcia lub ładunku.
• Przekraczając jezdnię, jest obowiązana zachować szczególną ostrożność oraz korzystać odpowiednio z przejazdu dla rowerzystów albo przejścia dla pieszych (zgodnie z art. 15a ustawy).

W wyniku zmiany przepisu art. 27 ustawy nie tylko kierujący rowerem, ale także kierujący hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego oraz osoba poruszająca się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, mają pierwszeństwo przed kierującym pojazdem:

– na przejeździe dla rowerzystów,

-gdy kierujący pojazdem, który skręca w drogę poprzeczną, a w/w osoby jadą na wprost po jezdni, pasie ruchu dla rowerów, drodze dla rowerów lub innej części drogi, którą zamierza opuścić.

Należy jednocześnie zwrócić uwagę, że w trosce o bezpieczeństwo pieszych, osoby kierujące rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego albo poruszające się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch są zobowiązane aby na chodniku lub drodze dla pieszych, poruszały się z prędkością zbliżoną do prędkości pieszego jak również aby ustąpiły, w wymaganych sytuacjach, pierwszeństwa pieszemu. Naruszenie tego stanowi nowo wprowadzone wykroczenie (zgodnie z nowo dodanym art. 86a w ustawie z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń), które podlega karze grzywny albo karze nagany.

Druga ze wskazanych nowelizacji ustawy (dokonana ustawą z dnia 25 lutego 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym), wprowadziła z dniem 1 czerwca 2021 r. zmiany, które z kolei wiążą się z licznymi wątpliwościami interpretacyjnymi.

W odniesieniu do pieszych, do katalogu obowiązujących ich zakazów został dodany kolejny, zgodnie z którym zabrania się korzystania z telefonu lub innego urządzenia elektronicznego podczas wchodzenia lub przechodzenia przez jezdnię lub torowisko, w tym również podczas wchodzenia lub przechodzenia przez przejście dla pieszych – w sposób, który prowadzi do ograniczenia możliwości obserwacji sytuacji na jezdni, torowisku lub przejściu dla pieszych (zgodnie z art. 14 pkt 8 ustawy). Praktyczna ocena w jaki sposób może postępować pieszy aby nie naruszyć tego zakazu okazuje się bardzo utrudniona.

W związku z tak sformułowanym zakazem mogą pojawić się interpretacje, z których będzie wynikała przykładowo dopuszczalność korzystania z zestawu słuchawkowego (przy jednoczesnym wykluczeniu używania telefonu w ogóle). Istnieje także możliwość odmiennych interpretacji, zgodnie z którymi dopuszczalne będzie korzystanie z telefonu w czasie przechodzenia przez pieszego przez przejście dla pieszych, o ile w danej sytuacji nie będzie to ograniczało jego oceny sytuacji na drodze (co może oznaczać uwzględnienie przede wszystkim warunków pogodowych i widoczności).

Ponadto, wskutek w/w zmian od dnia 1 czerwca 2021 r. pieszy znajdujący się na przejściu dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem; zaś pieszy wchodzący na przejście dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem, z wyłączeniem tramwaju (zgodnie z art. 13 ust. 1a ustawy).

Zmieniony art. 26 ust. 1 i ust. 1a przewidują z kolei, że kierujący pojazdem, zbliżając się do przejścia dla pieszych, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność, zmniejszyć prędkość tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszego znajdującego się na tym przejściu albo na nie wchodzącego i ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na tym przejściu albo wchodzącemu na to przejście (zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy). Natomiast, kierujący tramwajem, zbliżając się do przejścia dla pieszych, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność, zmniejszyć prędkość tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszego znajdującego się na tym przejściu i ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na tym przejściu (zgodnie z art. 26 ust. 1a ustawy).

W zakresie powyższych przepisów w praktyce także istnieje ryzyko wątpliwości interpretacyjnych. Przede wszystkim w zakresie oceny czy  w danym przypadku pieszy „wszedł” na przejście czy też na nie „wtargnął”, co ma znaczenie tym bardziej, że przepis art. 13 ust. 1 ustawy nakłada także na pieszego obowiązek zachowania ostrożności przy wchodzeniu na przejście dla pieszych.