ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI CZŁONKÓW ZARZĄDU W SPÓŁCE Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

Członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ponoszą wieloraką odpowiedzialność za działania podejmowane w imieniu spółki.

I. odpowiedzialność wobec Spółki

  1. Za szkodę wyrządzoną Spółce działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki (na zasadzie winy) – art. 293 k.s.h.
  2. Za umyślne zgłoszenie do rejestru sądowego podwyższenia kapitału spółki w przypadku znacznego zawyżenia aportu – art. 175 k.s.h.
  3. Za wyrządzona Spółce szkodę w wyniku naruszenia obowiązku zapewnienia, aby sprawozdania Spółki spełniały wymagania przewidziane w ustawie – Art. 4a ustawy z dnia 29.09.1994  o rachunkowości

II. odpowiedzialność wobec wierzycieli Spółki

  1. Za zobowiązania spółki wobec wierzycieli – art. 299 k.s.h.

Możliwe jest uwolnienie się od odpowiedzialności poprzez wykazanie, iż: we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu; niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy; pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

2. Za podanie fałszywych danych przy zmianie umowy spółki obejmującej podwyższenie kapitału zakładowego – art. 291 k.s.h. w zw. z art.  262 §2 pkt 3 k.s.h.

3. Za wyrządzoną szkodę wspólnikom i osobom trzecim podmioty te mogą dochodzić naprawienia szkody na zasadach ogólnych kodeksu cywilnego: odpowiedzialność deliktowa (art. 415 i następne k.c.), oraz kontraktowa (art. 471 i następne k.c.)

4. Za niezłożenie w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości – art. 21 ust. 2 – 3a oraz ust. 5 ustawy – prawo upadłościowe. Można uwolnić się od odpowiedzialności, w szczególności poprzez wykazanie, że w terminie określonym otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu. Za naruszenie Sąd może orzec pozbawienie na okres od jednego do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach organów spółek prawa handlowego.

III. odpowiedzialność za zaległości podatkowe, składki na ubezpieczenia społeczne oraz kary i opłaty administracyjne Spółki, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna.

  1. Za zaległości podatkowe spółki – art. 116 Ordynacji podatkowej oraz w przypadku bezskuteczności egzekucji wobec spółki za opłaty i kary administracyjne nałożone na spółkę.
  2. Za należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne – art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

Możliwe jest uwolnienie się od odpowiedzialności poprzez wykazanie, iż: we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu w rozumieniu ustawy – Prawo restrukturyzacyjne albo niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie nastąpiło bez jego winy; istnieje mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

IV. odpowiedzialność karna

W prawie karnym funkcjonuje zasada indywidualizacji odpowiedzialności, a więc okoliczność w postaci np. przekazania określonych kompetencji pracownikom Spółki lub podziału kompetencji między członków zarządu powinna mieć każdorazowo znaczenie.

W przypadku problemów z konkretyzacją osoby odpowiedzialnej za przestępstwo/wykroczenie w podmiocie o złożonej strukturze organizacyjnej odpowiedzialność może być przypisana np. prezesowi spółki lub wszystkim członkom zarządu. 

1. z tytułu naruszenia przepisów kodeksu spółek handlowych

  1. za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości pomimo powstania warunków uzasadniających upadłość spółki – art. 586 k.s.h.
  2. ogłoszenie nieprawdziwych danych o spółce/ przedstawienie nieprawdziwych danych organom spółki, władzom państwowym lub osobie powołanej do rewizji – art. 587 k.s.h.
  3. dopuszczenie do nabycia przez spółkę lub brania w zastaw własnych udziałów z wyjątkiem dopuszczalnych przepisami przypadków – art. 588 k.s.h.
  4. umożliwienie bezprawnego głosowania na walnym zgromadzeniu lub bezprawnego wykonywania praw mniejszości – art. 590 k.s.h.
  5. tzw. delikty członków zarządu: niezłożenie sądowi rejestrowemu listy wspólników, nieprowadzenie  księgi udziałów, niezwoływanie zgromadzenia wspólników, odmawianie wyjaśnień osobie powołanej do rewizji lub niedopuszczanie jej do pełnienia obowiązków – art. 594 k.s.h.
  6. dopuszczenie do tego, że pisma, zamówienia handlowe oraz inne informacje Spółki, nie zawierają danych określonych w art. 206 k.s.h. (firma, NIP, adres, kapitał zakładowy itd.)  – art. 595 k.s.h.

2. z tytułu naruszenia przepisów ustawy o rachunkowości (art. 77 i art. 79 ustawy)

  1. nieprowadzenie ksiąg rachunkowych, prowadzenie ich wbrew przepisom ustawy lub podawanie w tych księgach nierzetelnych danych
  2. niesporządzenie sprawozdania finansowego, skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, sporządzenie go niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcie w tym sprawozdaniu nierzetelnych danych
  3. niepoddanie sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta
  4. nieudzielenie lub udzielenie niezgodnych ze stanem faktycznym informacji, wyjaśnień, oświadczeń biegłemu rewidentowi albo niedopuszczenie go do pełnienia obowiązków
  5. niezłożenie sprawozdania finansowego do ogłoszenia
  6. niezłożenie sprawozdania finansowego, skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej we właściwym rejestrze sądowym (KRS)
  7. nieudostępnienie wspólnikom rocznego sprawozdania finansowego i sprawozdania z działalności spółki, a jeżeli sprawozdanie finansowe podlega obowiązkowi badania – także opinii wraz z raportem biegłego rewidenta, najpóźniej na 15 dni przed zgromadzeniem wspólników
  8. naruszenie przepisów dot. wyboru audytora, zawarcia z nim umowy i rozwiązania umowy rozwiązanie umowy o badanie sprawozdania finansowego, bez uzasadnionej podstawy

3. z tytułu naruszenia przepisów kodeksu karnego skarbowego

Przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym, w tym z zakresu wystawiania wadliwych oraz nierzetelnych faktur – art. 54 – 111 k.k.s.

Maksymalny zakres kar: grzywna do 720 stawek dziennych, kara pozbawienia wolności do lat 5

Odpowiedzialność ponosi ten, kto zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi osoby prawnej (Art. 9 §  3 k.k.s.).

4.  z tytułu naruszenia przepisów kodeksu karnego

W szczególności:

  1. Przestępstwa przeciwko środowisku – art. 181- 188 k.k.
  2. Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową – art. 218-221 k.k. np. uporczywe naruszanie praw pracownika, niezgłoszenie osoby wykonującej pracę zarobkową do ubezpieczenia społecznego, niedopełnienie obowiązku przez osobę odpowiedzialną za bezpieczeństwo i higienę pracy, niezawiadomienie o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej
  3. Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego np. udaremnianie lub utrudnianie osobie uprawnionej przeprowadzania kontroli – art. 222 -231 k.k.
  4. Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu oraz przeciwko obrotowi gospodarczemu – art. 270 – 309 k.k.

5. z tytułu naruszenia przepisów kodeksu pracy i przepisów prawa pracy – art. 281 – 283 Kodeksu Pracy

W szczególności:

  1. zawieranie umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o pracę;
  2. niezawiadomienie właściwego okręgowego inspektora pracy, w formie pisemnej lub elektronicznej, o zawarciu umowy o pracę, wraz ze wskazaniem przyczyn zawarcia takiej umowy, w terminie 5 dni roboczych od dnia jej zawarcia
  3. niepotwierdzenie na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy
  4. wypowiedzenie lub rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy bez wypowiedzenia, naruszając w sposób rażący przepisy prawa pracy
  5. stosowanie wobec pracowników innych kar niż przewidziane w przepisach prawa pracy o odpowiedzialności porządkowej pracowników
  6. nieprowadzenie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników
  7. niewypłacanie w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę 
  8. nieudzielanie przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego
  9. nieprzestrzeganie przepisów BHP np. wyposażenie stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności, dostarczenie pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności, niezawiadomienie właściwego okręgowego inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy

Kara: grzywna od 1000 zł do 30 000 zł

6. z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – art. 98 ustawy

Odpowiedzialność tego, kto:

  1. nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym przepisami terminie,
  2. nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane
  3. udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli,
  4. nie prowadzi dokumentacji związanej z obliczaniem składek oraz z wypłatą świadczeń z ubezpieczeń społecznych

Kara: grzywna do 5.000 zł

7. z tytułu naruszenia przepisów prawa upadłościowego oraz prawa restrukturyzacyjnego

  1. złożenie nieprawdziwych informacji lub zatajenie informacji lub niewydanie dokumentów zarządcy – Art. 399 oraz art. 400 ustawy- prawo restrukturyzacyjne
  2. podanie nieprawdziwych danych, niewydanie majątku wchodzącego do masy upadłości;  nieudzielanie informacji o stanie majątku upadłego – art. 522 oraz art. 523 ustawy- prawo upadłościowe

8. z tytułu naruszenia ustaw dotyczących konkurencji oraz praktyk rynkowych

  1. Art. 106a i następne ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów
  2. Art. 23 i następne ustawy  z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
  3. Art. 15 i następne ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
  4. Art. 303 i następne ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej

9. z tytułu naruszenia ustawy z dnia z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych i Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych)

  1. Nielegalne przetwarzanie danych osobowych podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch.
  2. Jeżeli czyn dotyczy danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub światopoglądowe, przynależność do związków zawodowych, danych genetycznych, danych biometrycznych przetwarzanych w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej, danych dotyczących zdrowia, seksualności lub orientacji seksualnej – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat trzech.
  3. Udaremnianie prowadzenia kontroli przestrzegania przepisów o ochronie danych osobowych; niedostarczenie Prezesowi UODO danych niezbędnych do określenia podstawy wymiaru administracyjnej kary pieniężnej –grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch.

10. z innych ustaw:

  1. Art. 35a ustawy z  dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych  
  2. Art. 45- 47 c Ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności     
  3. Art. 31 – 64 ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach
  4. Kary pieniężne do 100.000 zł  za naruszenie obowiązków ustawy z dnia 4 października 2018 r. o produktach kosmetycznych. Kary pieniężne nakładane są na Spółkę lub „osobę odpowiedzialną” – jest to kategoria podmiotów (osób prawnych lub fizycznych)  wyznaczonych przez producenta do wykonywania określonych obowiązków z ustawy.
  5. Art. 45 – 46 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o produktach biobójczych     
  6. Art. 37 b-38 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
  7. Art. 329 – 361 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska
  8. Art. 171-193 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach i inne ustawy „odpadowe”:  ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach
  9. Kara grzywny (wykroczenie) za nieprzekazanie informacji o praktykach płatniczych oraz za niezłożenie oświadczenia o statusie dużego przedsiębiorcy –  Art. 13z, 13za ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
  10. Naruszenie przepisów prawa budowlanego, obowiązku utrzymania obiektu budowlanego w należytym stanie – grzywna nie mniejsza niż 100 stawek dziennych, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Art. 90-94 Ustawa – prawo budowlane.
  11. Odpowiedzialność dotyczy „osób działających w imieniu lub na rzecz instytucji obowiązanej” za niedopełnienie obowiązków ustawowych- kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu         

V.        Grzywny w celu przymuszenia

W przypadku stwierdzenia, że wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego lub dokumenty, których złożenie jest obowiązkowe, nie zostały złożone pomimo upływu terminu, sąd rejestrowy wzywa obowiązanych do ich złożenia, wyznaczając dodatkowy 7-dniowy termin, pod rygorem zastosowania grzywny W jednym postanowieniu sąd może wymierzyć grzywnę nie wyższą niż 15.000 tysięcy złotych, chyba że dwukrotne wymierzenie grzywny okazało się nieskuteczne. Ogólna suma grzywien w tej samej sprawie nie może przewyższać miliona złotych. Art. 24 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym.